“The Guardian”: Piramida e Tiranës – nga monument tiranie në simbol të Shqipërisë moderne

Kjo është historia e Piramidës së Tiranës, një kon 21-metërsh prej betoni, që u hap në vitin 1988 si muze për jetën e ish-liderit komunist Enver Hoxha, i cili udhëhoqi Shqipërinë për dekada si një vend ku makinat e shkrimit dhe televizorët ishin të ndaluar. Ky monument për të ishte sikur varri i Leninit në Sheshin e Kuq në Moskë, por me një statujë 22-tonëshe në vend të një kufome të balsamosur. Dizajni i ndërtesës si një kombinim i fanta-shkencës dhe motiveve faraonike me një hapje si sy në qendër, ishte vepër e një ekipi arkitektësh, pjesë e të cilit ishin dhe vajza dhe dhëndri i tij.

Përgjatë viteve, Piramida ishte përdorur si radio, klub nate, qendër për konferenca, si dhe si bazë e NATO-s gjatë luftës së viteve 1998-1999 në Kosovën fqinje. Qytetarët e Tiranës rrezikonin duke u ngjitur majë objektit, për të rrëshqitur pastaj poshtë, disa morën pllakat e mermerit për t’i përdorur në shtëpitë e tyre. Të pastrehët dhe përdoruesit e drogave strehoheshin aty. Edhe pse kishte plane që të rrënohet si objekt, dhe aty të ndërtohej një teatër kombëtar, shumë shqiptarë donin ta ruanin atë.

Në ndërkohë Bashkia vendosi ta shndërronte atë në një qendër të IT-së për të rinjtë, “një ambient edukativ për shqiptarët e rinj”, projekti i të cilit u financua me 12 milionë euro nga Fondacioni Amerikano-Shqiptar për Zhvillim.

Hapësirat e reja janë të vendosura si 34 kuti shumëngjyrëshe të shpërndara brenda, mbi dhe rreth strukturës së vjetër si lego të një fëmije të pakujdesshëm, të projektuara nga qasja arkitekturore holandeze MVRDV. Shkallë ngjiten në pjesën e jashtme të çatisë, me një pjesë të mbajtur ende për rrëshqitje, në mënyrë që njerëzit të mund të ngjiten më sigurt se më parë. Puna e re, thotë një nga partnerët themelues të MVRDV, Winy Maas, “kapërcen” Piramidën, është një anarki e menaxhuar tashmë.