9 vjet nga vdekja e shkrimtarit të madh, Umberto Eco

Filozof, shkrimtar, gazetar, semiolog dhe eseist, e pastaj sërish opinionist, humorist, profesor universiteti dhe bibliofil. Umberto Eco ka qenë shumë gjëra në jetën e tij dhe do të ishte e pamundur t’i rendisje të gjitha, sepse ai profesionalisht ka arritur të përmbushë shumë role, duke mos lejuar asnjëherë që të përkufizohet individualisht prej tyre. Është e vështirë të rrëfesh njeriun në tërësi, por ne mund ta kujtojmë atë për gjithçka që na mësoi dhe për gjithçka që na la. Ai që ishte dhe do të jetë gjithmonë mësues i jetës.

Pasionet e tij më të mëdha, ato që e udhëhoqën dhe e lidhën me njohjen e mbarë njerëzimit, janë ndarë me të gjithë ne përmes kryeveprave dhe një aktiviteti të zjarrtë kulturor që nuk ka të ndalur, ndër të cilat bestselleri “Emri i trëndafilit”, botuar në vitin 1980.

I lindur në Alessandria më 5 janar 1932, Umberto Eco zhvilloi një pasion të madh për filozofinë dhe kulturën mesjetare, të cilën nuk do ta braktiste më kurrë, gjatë viteve të universitetit në Fakultetin e Letërsisë dhe Filozofisë në Torino. Kësaj do t’i shtohet edhe një vëmendje e veçantë ndaj kulturës masive. Ai vetë do të deklaronte, me rastin e një interviste në wikinews.org, se është një “përdorues kompulsiv”, i përkushtuar ndaj botës open source.

Një nxënës i filozofit piemontez Luigi Pareyson, Umberto Eco zhvillon një mendim mbi realitetin bazuar në marrëdhëniet midis subjektit dhe objektit: e vërteta nuk mund të jetë kurrë e njëjtë, sepse ajo ndërtohet sipas një procesi interpretues subjektiv.

Mendimi i Ecos sot jehon në të gjitha mësimet e tij, në librat e tij dhe në atë monografi “Filozofia e Umberto Eco-s”, e cila është një homazh i vërtetë monumental për vetë ekzistencën e tij.

“Unë kam lindur në Alessandria, në veriperëndim të gadishullit italian. Nga karakteri i bashkëqytetarëve të mi kam mësuar virtytin e skepticizmit, që nënkupton një sens humori të vazhdueshëm, për të vënë në pikëpyetje edhe gjërat në të cilat njeriu beson sinqerisht. Ndoshta kjo shpjegon shumë raste në të cilat unë kam tallur, apo edhe parodizuar, tekste për të cilat kisha shkruar me bindje të madhe. Të mos e marrësh kurrë veten shumë seriozisht, më është dukur gjithmonë qëndrimi i duhur filozofik”, thoshte ai.

Veprat e tij fshehin, debatet filozofike në të cilat ai vetë mori pjesë, si ekzistenca e Zotit, natyra, universi dhe boshllëku. Ai i përdorte romanet për të treguar histori që kanë ndodhur me të vërtetë ose për t’u përpjekur të shpjegonte legjendat dhe misteret që rrotullohen rreth figurave dhe situatave veçanërisht emblematike. Flet për Kalorësit Templarë, për shembull, dhe Graalin e Shenjtë tek “Lavjerrësi i Foucault”. “Varrezat e Pragës”, nga ana tjetër, është një roman monumental dhe cinik i përqendruar në teoritë e konspiracionit, në lidhje me historinë e popullit hebre.

Umberto Eco u nda nga jeta më 19 shkurt 2016.

Disa thënie nga Eco:

• Interneti është si një bibliotekë pa filtrim. E mira e bibliotekave, ashtu sikurse dhe e enciklopedive, nuk është vetëm që ruajnë kujtesën, por edhe që hedhin tutje ato gjëra që një kulture nuk i duhen. Nëse nuk do të hidhnim poshtë asgjë, do të ishim si “Funes el memorioso”, tek një tregim i Jose Luig Borges. Ky personazh kujtonte gjithçka: ishte një njeri me kujtesë totale, i paaftë të arsyetonte, sepse ishte i paaftë të filtronte. Interneti është si Funesi: përmban gjithçka, të vërtetën dhe të gënjeshtërtën, gjë që është një risk i madh, mbi të gjitha për të rinjtë.

• Kur dikujt i duhet të ndërhyjë për të mbrojtur lirinë e shtypit, atëherë ajo shoqëri është e sëmurë.

• Më mirë realiteti, sesa një ëndërr: kur një gjë është reale, atëherë ajo është e vërtetë dhe për këtë nuk është faji yt.

• Unë e kam humbur lirinë e të mos paturit një opinion.

• Nëse njerëzit i blejnë kot librat e mi, unë këtë e konsideroj një taksë mbi idiotësinë.

• Mendoj se një libër duhet gjykuar dhjetë vjet më vonë, pasi e ke lexuar dhe rilexuar.

• Druajuni profetëve dhe atyre të përgatitur të vdesin për të vërtetën, sepse si rregull ata bëjnë shumë të tjerë që të vdesin me ta, shpesh herë para tyre, ndonjëherë edhe në vend të tyre.

• E dashuroj aromën e bojës së librave në mëngjes.

• Mungesa është për dashurinë, ashtu si era është për zjarrin: shuan flakët e vogla, por ndez të mëdhatë.

• Monstrat ekzistojnë sepse janë pjesë e një plani hyjnor, dhe tiparet e tmerrshme të atyre monstrave, zbulojnë fuqinë e krijuesit.

• Nuk e kuptoj dot për se duhen 80 milionë njerëz online, kur, ajo që ata bëjnë në fund, është që t’u flasin fantazmave në periferi.

• Asgjë nuk i jep një njeriu të frikësuar më shumë kurajë, sesa frika e një tjetri.

• Çfarë është dashuria? Nuk ka asgjë në botë, as njeri, as Djall, asgjë tjetër, që ta konsideroj aq të dyshimtë sa dashuria, sepse ajo penetron në shpirt më shumë se çdo gjë tjetër. Nuk ekziston asgjë që ta mbushë dhe lidhë kaq shumë zemrën, sa dashuria. Kështu që, nëse nuk i keni ato armë që e nënshtrojnë atë, shpirti zhytet përmes dashurisë, në një humnerë të paanë.

• Unë besoj se, ajo që ne bëhemi, varet shumë nga ajo që etërit tanë na mësojnë, në momente të çuditshëm, atëherë kur nuk po përpiqen fare të na mësojnë diçka. Ne formohemi prej copëzave të vogla të urtësisë.

• Kemi një limit, një limit shumë shkurajues dhe poshtërues: vdekjen.

• Tani kam arritur në përfundimin se e gjithë bota është një enigmë, një enigmë e padëmshme që bëhet e tmerrshme prej përpjekjes sonë të çmendur, për ta interpretuar sikur të ketë një të vërtetë që fshihet nën të.

• Ti vdes, por pjesa më e madhe e atyre që ke akumuluar nuk humbet. Ti lë prapa një mesazh në shishe.

• Të lexosh një libër të shtypur është një përvojë krejt tjetër: mund ta bësh në anije, në degë të një peme, në shtrat, edhe kur nuk ka fare drita.

• Funksioni i kujtesës është që të ruajë, por edhe të hedhë tutje. Nëse do të mbanit mend gjithçka, nga e gjithë jeta juaj, do të ishit të sëmurë.

• Kur njerëzit pushojnë së besuari në Zot, nuk është se ata tashmë nuk besojnë në asgjë: tani ata besojnë në gjithçka.

• Njerëzit janë të lodhur nga gjërat e thjeshta. Ata duan të sfidohen.

• Problemi me internetin është se ai të jep gjithçka, materiale të besueshëm dhe materiale të çmendur. Kështu që, problemi është, si të bësh dallimin?

• Shteteve të Bashkuara iu desh një luftë civile, për t’u bashkuar ashtu si duhej.

• Hero i vërtetë është gjithmonë gabimisht hero; ai ëndërron që të jetë burracaku i ndershëm, ashtu si gjithë të tjerët.

• Është e bukur diçka që, po të ishte e jona do të na bënte të lumtur, por që mbetet e bukur edhe nëse i përket dikujt tjetër.